Xã Y Tý nằm ở phía tây của huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai, trên vùng núi đá có độ cao hơn 2.000 m. Nơi đây vẫn được biết đến là một trong những điểm săn mây được yêu thích.

Ở Y Tý, gần như quanh năm mây mù bao phủ, rất hiếm khi thấy được ánh nắng mặt trời soi đủ cả ngày. Bởi thế, nhiều người gọi Y Tý bằng cái tên “vùng đất mây trời”.

Cư dân sinh sống ở Y Tý gồm người các dân tộc H'mong, Dao, Giáy, Hà Nhì, đặc biệt là cộng đồng người Hà Nhì đen, một trong những dân tộc ít người nhất Việt Nam.

Tại Y Tý, bạn có thể thấy lối kiến trúc nhà trình tường đặc trưng của người Hà Nhì: nhà hình chữ nhật, tường đất, mái tranh nhọn hình kim tự tháp.

Nhà làm bằng đất nện, mát mẻ vào mùa hè và ấm vào mùa đông.

Đến Y Tý, tôi như sống lại những năm tháng yên bình của tuổi thơ với trò chơi bập bênh hay xích đu bình dị. Y Tý hiện ít bị du lịch hóa so với một số nơi miền núi phía Bắc.

Điều mê hoặc tôi khi đến vùng đất này chính là sự bình yên, mộc mạc và chân chất của đồng bào dân tộc.

Y Tý với tôi không đẹp riêng bản làng nào, mà đẹp từ chính con đường nhỏ, quanh co dẫn tôi tới vùng đất này. Vẻ đẹp hoang sơ, hùng vĩ của nơi đây sẽ khiến bạn thấy mình thật nhỏ bé trước núi rừng Tây Bắc.

Đến vùng đất mộc mạc, đơn sơ này, tôi như cảm nhận thêm được sự vất vả, cũng như sức sống kiên cường của những đứa con của núi rừng. Chúng rắn rỏi và khỏe mạnh đến lạ kỳ, nhưng cũng thật ngây thơ và hồn nhiên.

Những đứa trẻ mặt mũi, quần áo đều lấm lem bùn đất vì lăn lộn, nô nghịch trong cái lạnh của núi rừng.

Trong sự thiếu thốn của cuộc sống, tôi thấy bừng lên sức sống mãnh liệt của mầm non tương lai.

Nét bình dị, đơn sơ, chất phác, hồn nhiên và hơi thở yên bình của nơi đây là thứ mà tôi luôn ao ước và kiếm tìm.

Từng góc nhỏ của cuộc sống tưởng rất quen thuộc cũng làm tôi rung động.

Hành trình trên miền đất Y Tý đã đưa tôi qua nhiều thôn bản, và trải nghiệm những phong tục văn hóa vô cùng đặc sắc của các đồng bào các dân tộc.

Điều làm tôi đặc biệt yêu thích là cuộc sống an nhiên của những đứa trẻ. Chúng thỏa sức vui đùa, chơi những trò chơi mà trẻ thành phố thấy xa lạ.

Chơi cùng bọn nhỏ, tôi cảm thấy thật vui và thoải mái như được sống trong những năm tháng tuổi thơ.

Đến với Y Tý, tôi thêm yêu mảnh đất này hơn, không chỉ vì thiên nhiên hùng vĩ, thơ mộng, mà còn vì những ánh mắt, nụ cười trẻ thơ đã in dấu sâu đậm trong tâm trí.

Có một Y Tý rất đẹp và bình yên như thế trong tôi.